· 

Feitenkennis - een uitnodiging tot kritisch denken

 

Noem het beroepsdeformatie - ik ben op mijn werk veel bezig met toegepaste statistiek - maar toen ik dit boek zag heb ik geen moment getwijfeld en het gekocht. Het doet mij altijd deugd als mensen statistiek op een aansprekende manier weten te verpakken, zodat een brede doelgroep zijn voordeel kan doen met de kennis. En dat is precies wat Feitenkennis doet.

 

De auteur, Hans Rossling, was een Zweedse wetenschapper en is recent gestorven. Tijdens zijn leven heeft hij het tot zijn doel gemaakt om de wereld te laten zien dat het niet zo slecht gaat als we allemaal denken. Hiertoe heeft hij een stichting opgericht en in die organisatie maakte hij samen met zijn zoon en schoondochter de prachtigste animaties om de statistische conclusies te ondersteunen. 

 

Het boek heeft de auteur geschreven vanuit het ik-perspectief en maakt gebruik van toegankelijke taal. Zo legt hij alleen de belangrijkste conclusies uit de statische plaatjes uit, zonder technisch te worden. Iemand die helemaal niks van statistiek snapt, kan dit boek ook prima volgen. Hij schrijft verder vanuit zijn ervaringen uit lezingen, het afnemen van enquêtes en werkzaamheden als arts-onderzoeker. 

 

Een lang verhaal kort

De schrijver legt uit dat de mensheid een negatiever beeld heeft van belangrijke wereldvraagstukken (zoals honger, armoede en CO2 uitstoot) dan de werkelijkheid is. En niet zomaar een negatiever beeld: het beeld is systematisch negatiever - negatiever dan men zou verwachten als de ondervraagden niks afweten van de betreffende vraagstukken. Of zoals de auteur omschrijft: de ondervraagden geven vaker het verkeerde antwoord op vragen dan chimpansees zouden doen. Dit is een van de voorbeelden waarmee de schrijver (beschrijvende) statistiek toegankelijk uitlegt aan het grotere publiek. 

 

De auteur legt uit dat ons beeld van de westerse wereld en de derde wereld inmiddels mateloos achterhaald is. Hij doet een voorstel om de wereld voortaan in vier categorieën op te delen, op basis van onder andere inkomen, scholing en gezondheidszorg. Dit past beter bij de grafieken die hij toont over deze aspecten. Daarin wordt getoond dat veel 'derde wereld landen' zich in de afgelopen decennia in rap tempo hebben ontwikkeld en nu meer nuance nodig is om de wereld te vatten.

 

Vervolgens behandelt de auteur de vraag hoe het mogelijk is dat mensen stelselmatig een negatiever wereldbeeld hebben dan werkelijk is. Dit doet hij aan de hand van thema's. Aan de hand van deze thema's legt hij uit hoe onze hersens werken en het daardoor lastig is om 'ons overdramatische wereldbeeld' te veranderen. 

 

Aan de hand van de behandelde thema's reikt de auteur handvatten aan de lezer kritisch te blijven denken en meer naar (complete) data te kijken alvorens conclusies te trekken. Dit pleidooi wordt gedurende het boek meermalen herhaald en ook besluit hij in het laatste hoofdstuk met de uitleg hiertoe. "Een op feiten gebaseerd wereldbeeld is handig, net als GPS dat is, om je weg te vinden in een vreemde stad, maar waarschijnlijk belangrijker: je voelt je er prettiger door, want je snapt dat we de wereld beter kunnen maken."

 

Persoonlijke touch

Eigenlijk zou iedereen dit boek tot zich moeten nemen. In het nieuws worden bijna alleen maar de negatieve gebeurtenissen uitgemeten en daar wordt door besluitvormingsorganen, zoals de politiek, ook gebruik van gemaakt. Het totale beeld zien, helpt om een meer genuanceerd beeld van de wereld te krijgen. En dus gefundeerd kritischer na te gaan denken. 

Het boek is erg toegankelijk geschreven, waardoor mensen zonder enige statistische kennis het verhaal kunnen volgen. Voor mensen die wel over statistische kennis beschikken, kan het daardoor juist een beetje saai worden. Persoonlijk had ik wat diepgaandere analyses en grafieken willen zien, maar dan was een groot gedeelte van de potentiële lezers waarschijnlijk afgehaakt. 

Daarnaast raad ik iedereen aan om een papieren versie te lezen. In de e-book verzie, die ik heb gelezen, komen de plaatjes niet mooi en duidelijk over. Dit heb ik gecompenseerd met de TED-talks van Rossling, maar ik kan me voorstellen dat het verhaal in een paperback beter tot zijn recht komt.

Reactie schrijven

Commentaren: 0